Nie tylko sen, czyli jak dobrze odpoczywać

Śpisz 7-8 godzin i nadal czujesz zmęczenie w ciągu dnia? Nie masz motywacji, nic Ci się nie chce, a pierwsza myśli towarzysząca Ci od wstania z łóżka nadal dotyczy spania? Zastanawiasz się jak dobrze odpoczywać? Większość ludzi sądzi, że poziom naszej energii i regeneracji zależy tylko od tego ile śpimy. Natomiast nie łączymy odpoczynku z robieniem różnych rzeczy, gdyż kojarzy im się to raczej z wysiłkiem, nawet jeśli jest to jakieś hobby czy coś co lubimy robić.

Czas rozdzielić te dwa pojęcia – spanie i odpoczynek, gdyż nie są to pojęcia tożsame. Sen jest absolutną podstawą regeneracji naszego organizmu i nic go nie zastąpi. Jednak jeśli będziemy spać dłużej i dłużej, nie znaczy to, że będziemy bardziej wypoczęci. Czasami może być wręcz przeciwnie, jeśli nie zadbamy o inne rodzaje odpoczynku, których potrzebujemy. Co jakiś czas próbujemy zwalczyć przewlekłe poczucia zmęczenia większą ilością snu, co nie przynosi oczekiwanych efektów. I tak idziemy przez życie z myślą, że jesteśmy wypoczęci, bo dostarczamy sobie wystarczającą ilość snu według medycznych zaleceń. W rzeczywistości brakuje nam innych rodzajów odpoczynku, których także bardzo potrzebujemy. Rezultatem tego myślenia jest złudzenie bycia wysoko efektywnymi i osiągającymi sukcesy, podczas gdy tak naprawdę jesteśmy chronicznie zmęczeni i wypaleni. Nie potrafimy dobrze odpoczywać i przez to cierpimy na ciągłe zmęczenie. Nie doceniamy też tego jak bardzo potrzebujemy odpoczynku oraz jak wpływa on na wszystkie obszary naszego życia i aktywności. I tak jak używamy energię robią różne rzeczy, tak też powinniśmy ją odbudowywać w tych różncyh obszarach, aby dobrze odpoczywać.

Odpoczynek fizyczny

O tym typie odpoczynku myślimy najczęściej w formie snu i jest to nasz fundament. Odpoczynek fizyczny ma jednak 2 formy – pasywną, czyli właśnie sen oraz aktywną, czyli podejmowanie aktywności, które odbudowują naszą energię, poprawiają nastrój. W pasywnej formie odpoczynek może być w formie nocnego snu, ale warto pamiętać także o dziennych drzemkach, gdyż działają one jak taki mały reset dla ciała oraz dla umysłu. W aktywnej formie odpoczynku fizycznego wykonujemy aktywności typu spacer, joga, rozciąganie, masaż różnych części ciała – mogą to być też inne formy ruchu, które poprawiają krążenie i elastyczność.

Odpoczynek psychiczny

Drugi rodzaj odpoczynku, który też najczęściej jest nam znany, a przynajmniej wiemy, że taki odpoczynek istnieje to odpoczynek psychiczny. Czy sen wystarczy, aby odpocząć od codziennego biegu? Spójrzmy na taki przykład: zaczynamy dzień od dużej kawy zamiast śniadania, w pracy mamy mnóstwo spotkań i zadań, zapominamy o części z nich i nie potrafimy się skupić, wracamy do domu, zjadamy podgrzany obiad i popijamy kawą, zjadamy coś słodkiego, wykonujemy różne domowe obowiązki, a kiedy w końcu kładziemy się do łóżka to doświadczamy myśli dotyczących całego dnia i od nowa przeżywamy cały dzień nie mogąc się od niego uwolnić. I pomimo, że udaje nam się zasnąć i śpimy zalecane 7-8 godzin to rano budzimy się z „ogromną głową” jakbyśmy poprzedniego wieczoru nieźle zabalowali… To oznaka braku psychicznego odpoczynku.

Na szczęście nie musimy od razu rzucać pracy, ani wyjeżdżać na tropikalne (czy inne wymarzone) wakacje, aby dać chwilę wytchnienia naszej psychice. Aby się wspomóc na codzień możemy zaplanować krótkie przerwy co dwie godziny, a podczas nich po prostu zwolnić – popatrzeć przez okno, wypić uważnie herbatę czy kawę, pooddychać głębiej, przestać robić to co robimy. Te przerwy nie służą niczemu innemu, tylko temu, aby przypomnieć nam o zwolnieniu tempa.

Odpoczynek emocjonalny

Każdy z nas w swoim życiu spotkał najmilszą i najbardziej uczynną osobę na świecie. Wszyscy myślimy, że nie znamy nikogo takiego, kto zawsze jest gotowy nam pomóc, coś dla nas zrobić i wyręczyć, gdy tego potrzebujemy. Wiemy, że ta osoba zamiast szczerego „nie” na naszą prośbę w najgorszym wypadku rzuci niechętne i niepewne „tak”. Czego najcześciej nie widzimy to tego, co się z nią dzieje, kiedy zostaje sama… Wtedy zastanawia się jak podoła tym wszystkim zadaniom, czy naprawdę warto za każdym razem brać wszystko na siebie, jak następnym razem odmówić i wyrazić swoje prawdziwe uczucia, ale czy wtedy też inni będą ją lubić tak jak teraz? A może sami jesteśmy właśnie taką osobą?

Odpoczynek emocjonalny polega na daniu sobie czasu i miejsca, kiedy możemy okazywać nasze emocje i być prawdziwym sobą, bez skrępowania, powstrzymywania się i ciągłego dążenia do zadowolenia innych osób. Aby móc odpocząć emocjonalnie potrzebujemy też czasem nieco odwagi, aby być prawdziwym w byciu sobą. Emocjonalnie wypoczęta osoba, która nie dąży do tego, aby za wszelką cenę sprostać oczekiwaniom innych na pytanie: „Jak się masz?” – odpowie szczerze: „Dobrze” jeśli tak właśnie czuje, albo „Dzisiaj nie najlepiej” jeśli to jest dla niej prawdziwe i wtedy też podzieli się trudnymi przeżyciami z inną osobą, zamiast pozostawiać je w sobie.

Kiedy przez dłuższy czas trzymamy w sobie wszystkie myśli, emocje i uczucia z obawy przed byciem wyśmianym, nie zrozumianym czy nie lubianym, poziom naszej energii emocjonalnej spada. Wtedy stajemy się podatni na zbytnie uleganie prośbom innych nawet jak nie mamy czasu albo dajemy się namówić na robienie rzeczy, na które naprawdę nie mamy ochoty, po czym tego żałujemy. Warto więc regularnie dać sobie przyzwolenie na rozmowę z kimś, kto nas wysłucha i dzięki temu uwolnić zalegające emocje. Warto też zadbać o nasze granice i jeśli naprawdę nie mamy na coś ochoty, to nie róbmy tego – odmówmy asertywnie i bez agresji. Podziękujemy sobie za to póżniej.

Odpoczynek społeczny

Osoby z niedostateczną ilością odpoczynku emocjonalnego często jednocześnie doświadczają zmęczenia społecznego. Ma to miejsce wtedy, kiedy nie jesteśmy już w stanie ocenić naszych relacji społecznych, aby stwierdzić, które z nich nas wzmacniają i dodają nam energii, a które z nich nasz osłabiają i obniżają nasz nastrój. Aby doświadczyć odpoczynku społecznego musimy otaczać się większą ilością osób, które wpływają na nas pozytywnie. Zwykle każdy ma taką osobę w swoim otoczeniu, z którą spotkanie i rozmowa dodaje energii, podnosi poziom kreatywności, polepsza samopoczucie w ciągu nawet kilku minut. Są to najczęściej osoby o wyraźnej i silnej energii życiowej, patrzące na świat w pozytywny sposób i potrafiące z każdej niemal sytuacji wyciągnąć coś dobrego. Nawet jeśli z jakiś powodów nie możemy się z takimi osobami spotkać osobiście, to możemy to zrobić wirtualnie – to także działa! Umówmy wspólną kolację czy pogaduszki przy herbatce, aby nieco odświeżyć relację i spędzić miło czas w gronie pozytywnych i wspierających osób.

Odpoczynek kreatywny

Każda osoba, w szczególności pracująca intensywnie umysłowo nad tworzeniem nowych rozwiązań, wprowadzaniem optymalizacji czy analizowaniem danych, potrzebuje odpoczynku kreatywnego. Ten rodzaj odpoczynku budzi w nas duszę artysty i ciekawość, a także otwiera nas na przyjęcie innego spojrzenia niż dotychczasowe na dane sprawy. Przypomnijmy sobie kiedy zobaczyliśmy w życiu coś po raz pierwszy – wodospad, jakieś zwierzę, góry… Takie świeże bodźce, nawet doświadczane w pobliskim parku czy na spacerze w mieście, to właśnie jeden ze sposobów na kreatywny odpoczynek.

Nowe doświadczenia na łonie natury to jeden ze sposobów, ale kolejnym i czasem bardziej dostępnym na codzień są wrażenia pochodzące z patrzenia na szerokopojętą sztukę. Warto zadbać o wizualny aspekt miejsc gdzie spędzamy dużo czasu lub gdzie pracujemy. Możemy zawiesić na ścianach ciekawe reprodukcje, plakaty ukazujące cuda natury albo zabawnie schwytane aparatem zwierzęta. Gdy otaczają nas tylko białe ściany, proste biurko i monitor, to ciężko jest powiedzieć, że jest to atmosfera wspierająca wenę twórczą i kreatywność. W otoczeniu, gdzie nic nas nie zaskoczy, nie zaciekawi i nie zainspiruje raczej nie poczujemy pasji do tego co mamy robić, a co dopiero do kreowania nowych rozwiązań.

Odpoczynek zmysłowy

Rzadko kiedy myślimy o odpoczynku zmysłowym. Jaskrawe sztuczne światło, miejski gwar, wszechobecne monitory i ekrany, hałas w tle podczas rozmów i same rozmowy z innymi – niezależnie czy wirtualne czy na żywo – to wszystko może powodować, że nasze zmysły są przeciążone. Aby dać im odpoczynek możemy po prostu na minutę zamknąć oczy od czasu do czasu w ciągu dnia albo możemy udać się w ciche miejsce na chwilę by dać odpocząć uszom. Kiedy wracamy do domu możemy pierwsze minuty pobyć w ciszy, nie włączać od razu radia czy telewizora. A wieczorem możemy świadomie odłączyć się od elektronicznych urządzeń – w niektórych urządzeniach jest opcja ustawienia godzin w których nie przychodzą do nas powiadomienia, chyba, że pochodzą od konkretnej osoby, co może być pomocne jeśli musimy pozostać dostępni. Takie zaplanowane momenty sensorycznej ciszy pozwolą naszym zmysłom odpocząć i zregenerować energię, aby mogły na drugi dzień efektywnie odbierać bodźce.

Odpoczynek duchowy

Ostatni na liście, ale wcale nie oznacza to, że najmniej ważny. Odpoczynek duchowy zapewnia połączenie naszej psychiki z ciałem oraz poczucie przynależności, wewnętrznego spokoju, miłości, akceptacji oraz celu życiowego. Aby wypocząć duchowo nie wystarczą powyższe aktywności z innych obszarów odpoczynku. W tym rodzaju odpoczynku osiągamy coś więcej poprzez zaangażowanie i działanie w zgodzie z naszymi wartościami. Możemy na przykład zgłosić się na wolontariat do schroniska dla bezdomnych zwierząt albo zapisać się na weekendowe sprzątanie lasu. Możemy pomagać starszej sąsiadce w zakupach lub wykonywać inne aktywności pro bono angażujące nas lokalnie lub szerzej w sprawy dla nas ważne. Możemy założyć bloga czy profil na Instagramie i dzielić się z innymi wiedzą, inspiracjami, zdjęciami, aby mogli zobaczyć coś inspirującego/miłego każdego dnia. Możemy też na przykład regularnie medytować albo nawet udać się na odosobnienie, aby oddzielić się od dystraktorów i połączyć ze sobą samym. Wszystko zależy od tego, co daje nam większe poczucie integralności, gdyż to jest właśnie celem odpoczynku duchowego.

Powyższe rodzaje odpoczynku to niekoniecznie skończona lista. Możemy jednak zauważyć, że sen mimo tego, że jest nam niezbędny aby zachować dobre zdrowie i podstawowy poziom wypoczynku, nie jest panaceum na wszystko. Aby czuć się dobrze, mieć energię do działania, chęć do życia i robienia rzeczy, które lubimy (lub czasami musimy robić) ważne jest także dbanie o inne obszary. Warto przyjrzeć się jak wyglądają one u nas? Czy w każdym obszarze wystarczająco dbamy o siebie? Może któryś obszar wymagałby nieco większej uwagi? Warto od czasu do czasu uważnie przyjrzeć się sobie, aby wybrać taki odpoczynek, którego akurat w danym momencie potrzebujemy, aby właśnie dobrze odpocząć.